Wentylacja mechaniczna a kondensacja – skuteczny sposób na kontrolę wilgoci w domu

Na zbyt wysoki poziom wilgotności powietrza w domu wpływa wiele czynników - od nieprawidłowej izolacji po problemy z wentylacją. Nadmierna kondensacja pary wodnej oddziałuje nie tylko na samopoczucie mieszkańców, ale też na ogólny stan budynku. Sprawdź, na jakie parametry wentylacji mechanicznej warto zwrócić uwagę, by uniknąć problemu kondensacji.

Kondensacja pary wodnej w domu - dlaczego to spory problem?

Kondensacja to zjawisko, które polega na skraplaniu pary wodnej zawartej w powietrzu i osadzaniu skroplin na powierzchniach ścian, okien czy sufitów. To fizyczna reakcja na nagłe spadki temperatury lub wzrost wilgotności powietrza w pomieszczeniach. Nadmierna kondensacja najczęściej występuje w okresie jesienno-zimowym oraz podczas wczesnej wiosny.

Kondensacja pary wodnej to powszechny problem, który dotyka bardzo wielu budynków. Jest szczególnie widoczna w przegrodach budowlanych, czyli newralgicznych miejscach styku ścian, stropów, a także przy otworach okiennych. Skutki nadmiaru wilgoci mogą być bardzo uciążliwe – od rozwoju pleśni i grzybów, przez uszkodzenia materiałów budowlanych (np. odklejanie się ceramiki, pęcherze pod farbą na ścianach) aż po problemy zdrowotne, które są uwarunkowane nieprawidłową jakością powietrza w domu.

Przyczyny nadmiernej wilgoci i kondensacji pary wodnej w budynkach

Kondensacja pary wodnej jest ściśle zależna od dwóch podstawowych czynników - wilgotności i temperatury. Zjawisko zachodzi w momencie, gdy ciepłe, wilgotne powietrze styka się z chłodną powierzchnią. W codziennym życiu jest to zauważalne np. gdy podczas gorącej kąpieli w łazience, lustro jest zaparowane, albo gdy w pomieszczeniu przebywa dużo osób i wydychane przez nich ciepłe powietrze osadza się na wewnętrznych szybach okien.

W momencie, gdy ciepła para wodna styka się z chłodniejszymi temperaturami, może zajść zjawisko tzw. “punktu rosy”, czyli skraplania nadmiaru pary wodnej i wydzielania się wody kondensacyjnej. Nadmierna wilgoć najczęściej pojawia się na oknach, ścianach, a także w miejscach trudno dostępnych, takich jak kąty czy przestrzenie za meblami. Do głównych przyczyn nadmiernej wilgoci należą więc:

Niewystarczająca wentylacja pomieszczeń: Cyrkulacja powietrza jest niezwykle ważna, by zachować prawidłowy poziom wilgotności. Brak wentylacji lub wentylacja na niewystarczającym poziomie prowadzi do gromadzenia się wilgoci, która z czasem może powodować poważne kłopoty dla budynku i mieszkańców. Problem złej wentylacji powietrza dotyczy w szczególności pomieszczeń, w której często zmienia się jego wilgotność, czyli kuchni i łazienek.
Nieodpowiednia izolacja domu: Słaba izolacja termiczna budynku prowadzi do wychładzania powierzchni wewnętrznych ścian i sufitów oraz sprzyja kondensacji na tzw. mostkach termicznych w konstrukcji domu.
Nadprodukcja wilgoci w pomieszczeniach: Dotyczy przede wszystkim kuchni i łazienek, w których codzienne czynności, tj. gotowanie, pranie, suszenie ubrań, kąpiele, zwiększają poziom wilgoci powietrza, której obecny system wentylacji nie jest w stanie zniwelować. Problem jest szczególnie widoczny w nowych, dobrze zaizolowanych budynkach bez skutecznej wentylacji mechanicznej.

Wentylacja – klucz do kontroli wilgotności powietrza

Dobrze zaprojektowana i wykonana wentylacja mechaniczna to jeden z najważniejszych i najskuteczniejszych sposobów na zapobieganie kondensacji pary wodnej w domu i kontrolę poziomu wilgotności powietrza. Na rynku rozróżnia się dwa podstawowe rodzaje wentylacji - naturalna, czyli tzw. grawitacyjna oraz mechaniczna. W porównaniu do wentylacji grawitacyjnej, systemy wentylacji mechanicznej pozwalają na bardziej precyzyjne zarządzanie przepływem powietrza.

Wentylacja mechaniczna czy grawitacyjna - jakie są różnice?

Właściwość	Wentylacja grawitacyjna (naturalna)	Wentylacja mechaniczna
Sposób działania	Wymiana powietrza odbywa się poprzez naturalny przepływ powietrza przez nawiewniki i otwory wentylacyjne wskutek różnicy ciśnień wewnątrz i na zewnątrz budynku.	Wymiana powietrza wymuszana jest przez wentylatory.
Koszty związane z instalacją	Koszty są niskie, ponieważ taki system nie wymaga skomplikowanej instalacji urządzeń.	Koszty mogą być wyższe ze względu na konieczność instalacji systemu wentylacyjnego wraz ze wskazanymi urządzeniami.
Koszty eksploatacyjne	Ten rodzaj wentylacji nie generuje kosztów energetycznych.	Koszty eksploatacyjne wynikają z poziomu zużycia energii elektrycznej do napędu wentylatorów.
Poziom kontroli pracy	Brak precyzyjnej kontroli nad intensywnością wentylacji, ten rodzaj wentylacji wymaga częstszego wietrzenia pomieszczeń.	Wentylacja mechaniczna pozwala na precyzyjną regulację intensywności oraz kontrolę wentylacji.
Efektywność pracy	Efektywność jest mocno uzależniona od warunków atmosferycznych. Największa jest zimą, spada wraz z nadejściem cieplejszych pór roku, gdy temperatura na zewnątrz jest wyższa niż w pomieszczeniach.	Stabilna efektywność, nie jest niezależna od warunków atmosferycznych.
Kontrola wilgotności powietrza	Wentylacja grawitacyjna nie zapewnia kontroli nad poziomem wilgotności.	We współpracy z rekuperatorem, może zapewnić kontrolę wilgotności powietrza.
Poziom generowanego hałasu	Wentylacja grawitacyjna nie generuje hałasu.	Hałas może być uciążliwy, szczególnie w przypadku nieprawidłowo przeprowadzonego montażu wentylacji mechanicznej.
Wskazanie	Wentylacja naturalna sprawdza się wszędzie, gdzie niemożliwa jest instalacja wentylacji mechanicznej oraz w starszych budynkach o słabszej izolacji termicznej.	Nowoczesne budynki z dobrą izolacją termiczną wymagają odpowiedniej wentylacji mechanicznej.
Współpraca z systemem rekuperacji	Wentylacja grawitacyjna nie współpracuje z rekuperacją.	Zaleca się montaż wentylacji mechanicznej z rekuperacją w celu odzysku ciepła i zwiększenia efektywności energetycznej instalacji.

Wentylacja mechaniczna a rekuperacja - właściwości

Specyficzną odmianą wentylacji mechanicznej jest rekuperacja, czyli system z dodatkowym odzyskiem ciepła. Działa ona w ten sposób, że rekuperator przepuszcza powietrze w obu kierunkach jednocześnie - na zewnątrz i do wnętrza budynku. Na zewnątrz wyciągane jest powietrze ogrzane, wilgotne, zaś do środka świeże i chłodne. Oba strumienie powietrza podczas przepuszczania przez wymienniki ciepła rekuperatora nie ulegają zmieszaniu, ale chłodne powietrze z zewnątrz czerpie ciepło z pochłanianego, zużytego powietrza z pomieszczenia. W ten sposób, do domu dostaje się nowe, świeże powietrze o odpowiedniej temperaturze, co pozwala na oszczędność energii na ogrzewaniu.

Właściwości	Wentylacja mechaniczna	Rekuperacja
Rodzaj systemu	Wymiana powietrza bez odzysku ciepła.	Wymiana powietrza z odzyskiem ciepła.
Koszty eksploatacyjne	Wyższe, brak oszczędności energetycznych.	Niższe, dzięki ograniczeniu strat ciepła.
Efektywność energetyczna	Niższa, przez brak odzysku ciepła możliwa jest tylko wymiana powietrza.	Wyższa, ponieważ rekuperacja odzyskuje ciepło z powietrza wywiewanego, co pozwala na oszczędność energii na ogrzewaniu.
Kontrola jakości powietrza	Tak, ale bez możliwości wpływu na temperaturę.	Tak, w połączeniu z odzyskiem ciepła i filtracją.

Najważniejsze parametry wentylacji mechanicznej

W ofercie hap.pl dostępne są różne rodzaje wentylacji mechanicznej, od systemów nawiewnych, wywiewnych, nawiewno-wywiewnych, po systemy z odzyskiem ciepła. Aby odpowiednio dopasować odpowiednie komponenty wentylacji mechanicznej do domu, należy wziąć pod uwagę kilka kluczowych parametrów:

Wydajność wentylacji - powinna być dopasowana do kubatury budynku oraz poziomu wilgotności powietrza w poszczególnych pomieszczeniach. W obowiązującej w Polsce normie PN-83/B-03430, która reguluje przepisy związane z wentylacją pomieszczeń, można znaleźć konkretne wartości strumieni objętości powietrza wentylacyjnego dla odpowiednich pomieszczeń. Na przykład dla kuchni z oknem, w której jest kuchenka gazowa lub węglowa, wartość wynosi 70 m3/h, w łazience w WC 50 m3/h, a w zwykłym pokoju mieszkalnym 30 m3/h.
Optymalna wilgotność względna - w budynkach mieszkalnych powinna wynosić ok. 40-60%. Wartości poniżej mogą powodować dyskomfort domowników, zaś zbyt wysoki poziom wilgotności powoduje powstawanie zjawiska kondensacji.
Niwelowanie strat ciepła - w systemach wentylacji mechanicznej z rekuperacją, można odzyskiwać nawet do 90% ciepła z powietrza wywiewanego, co pozwala na znaczne oszczędności energii i ograniczenie kosztów eksploatacyjnych.
Poziom hałasu: Systemy wentylacyjne powinny działać w miarę cicho, aby nie zaburzać komfortu domowników. Według obowiązujących norm, maksymalny poziom hałasu w pomieszczeniach mieszkalnych nie powinien przekraczać 35 dB. w dzień i 30 dB nocą.

Odpowiednio zaprojektowana i zainstalowana wentylacja mechaniczna to najskuteczniejszy sposób na kontrolę poziomu wilgotności powietrza w domu i uniknięcie procesu kondensacji pary wodnej. Należy pamiętać, że w nowym budownictwie, w którym stawia się na świetną izolację termiczną, niezawodny system wentylacji mechanicznej jest konieczny, by zapewnić odpowiedni przepływ powietrza w domu. Właściwy dobór urządzeń, prawidłowy montaż, ustawienia parametrów systemu, oraz jego regularny serwis zapewnią komfortowe warunki dla mieszkańców i zachowają dom w dobrej kondycji.